Historia zamordowanych Polaków na łąkach nadnoteckich w Zacharzynie

We wrześniu 1939 roku na nadnoteckich łąkach hitlerowcy bestialsko zamordowali siedmiu Polaków w wieku od 16-38 lat. W Zacharzynie znajduje się pomnik „W Hołdzie Pomordowanym” upamiętniający ofiary tamtych wydarzeń.
Pomordowani to: Leon i Adam Jagiełło (18 i 20 lat) – synowie rolnika z Konstantynowa, Bernard Rutkowski (16 lat) i Stanisław Karniszewski (38 lat) - robotnicy rolni ze wsi Słomki, Paweł Grzegorzewski (18 lat) - robotnik rolny z Zacharzyna, Paweł Kierman (24 lata) - robotnik sezonowy z Zacharzyna, Feliks Kunkiel - robotnik rolny z Zacharzyna.

To właśnie przy pomniku Stowarzyszenie SOCIUS (Koszty tegorocznych Obchodów sfinansowane przez Fundację ENEA z siedzibą w Poznaniu), przy wsparciu gminy Chodzież i partnerskim udziale OSP Zacharzyn, Sołectwa Zacharzyn, Parafii Raczyn i SP Zacharzyn, po raz kolejny zorganizowało uroczystość dla upamiętnienia ofiar II wojny.
Złożone zostały kwiaty. Odprawiona została msza święta. Po mszy rozpoczęła się część artystyczna - koncert pt. „O Polski Dach i Polską Broń”.
Na finał organizatorzy przygotowali szczególną niespodziankę. Formację Vincero tworzy trzech znanych polskich tenorów. Bartosz Kuczyk, Mirosław Niewiadomski, Mariusz Adam Ruta. Artyści zaprezentowali swoje umiejętności w różnorodnym repertuarze.

We wrześniu 1939 roku na czele gminy Zacharzyn stał Niemiec Emil Heyn, który był także komendantem samoobrony. To pod jego kierunkiem grupa Niemców mieszkający w Zacharzynie i okolicy zorganizowała we wsi dwa więzienia. Przez piwnice-więzienia przewinęło się 35 osób. Powodem aresztowań była przynależność do ,,Strzelca" albo zarzuty o wrogim nastawieniu do Niemców.
W latach 70 świadkowie tego zdarzenia opowiadali o bestialskim traktowaniu, biciu, poniżaniu i głodzeniu, a dla siedmiu z nich pobyt zakończył się śmiercią.

W nocy z 12/13 września z piwnicy wyciągnięto pobitych wcześniej Bernarda Rutkowskiego (16 lat) i Stanisława Karniszewskiego (38 lat). Młodszy z nich został zastrzelony, a starszemu poderżnieto gardło - gdyż oprawcy zaciął się pistolet. Zamodowani zostali wrzuceni do torfowiska.
Z kolei w nocy z 18 na 19 września z piwnicy wyciągnięto pozostałą piatkę mężczyzn, oni również zostali zamordowani na łakach nadnoteckich, a ich ciała zostały wrzucone do Noteci.

Po wojnie, w lipcu 1945 roku Emil Heyn został aresztowany. Bicie Polaków i mordy tłumaczył zamroczeniem alkoholowym. Został osądzony i w sierpniu skazany na śmierc. Miesiąc później wyrok został wykonany - powieszono go w Rogoźnie.