Historia jednej fotografii - czyli odkrywanie powstańczych losów

Boże Narodzenie wiąże się z rocznicą Powstania Wielkopolskiego. W tym roku będziemy obchodzić 98 rocznicę jego wybuchu, za dwa lata - wypadnie okrągła - setna rocznica, do której już i w naszym powiecie trwają przygotowania.
Powstanie wiadomo wybuchło 27 grudnia 1918 w Poznaniu i wiązało się z wizytą Ignacego Paderewskiego. Polityk ów 26 grudnia, w drugi dzień świąt, w drodze do Warszawy zatrzymał się w Poznaniu. Owacyjnie tam został powitany, a przed hotelem ,,Bazar” wygłosił płomienne przemówienie. Było jak iskra, która wywołała wybuch.
W powiecie chodzieskim jest również mnóstwo śladów tego zrywu, o których pamięta i dba Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego. Wśród mieszkańców jest także wiele osób zafascynowanych powstaniem, którzy wciąż odkrywają nowe, nieznane szczegóły.
Dorota Marciniak na przykład od lat zgłębia losy konkretnych powstańców, śledzi ich losy, szuka krewnych.
Właśnie ona kilka lat temu postanowiła zgłębić historię pewnej fotografii.
- Zaintrygowała mnie fotografia grupy powstańców, która znajduje się w Izbie Pamięci Szkoły Podstawowej nr 3 w Chodzieży, która jak wiadomo nosi imię Powstańców Wielkopolskich - opowiada. - Zdjęcie musiało być wykonane najprawdopodobniej w latach 20 ubiegłego wieku. Przedstawia siedemnastu powstańców, odświętnie ubranych, z odznaczeniami w klapach, przed pewnym budynkiem w Chodzieży.
Najpierw Dorota Marciniak odkryła, że nie do końca zgadza się opis zdjęcia z osobami na nim się znajdującymi. Dotarła do dzieci powstańców Andrzeja Piaseckiego, syna Józefa oraz córki Feliksa Kruszwickiego, Zofii Wieczorkiewicz. Oni właśnie stwierdzili, że przy zdjęciu jest zły opis. Napisali oświadczenia, w których zapewniają, że to nie Stanisław Lipko (jak jest w opisie zdjęcia) siedzi pierwszy od lewej, a Józef Piasecki.
Od lewej zgodnie z tym co ustaliła Dorot Marciniak siedzą: Józef Piasecki, Władysław Hasiński, Stanisław Lipok, a dalej już poprawnie: Kazimierz Tomaszewski, Jan Korek, Erik Mathes. Stoją zaś: Leonard Rajkowski, Aleksander Zamęcki, Kazimierz Tabat, Ludwik Maciejewski, Andrzej Napierała, Jan Jeżynowski, Feliks Kruszwicki (w opisie zdjęcia było błędne nazwisko Kruświcki), Franciszek Zboralski, Bolesław Rajewicz, Jan Lubiński, Józef Kozłowski.
Poza losami powstańców, panią Dorotę bardzo zainteresowało także i to, przed jakim budynkiem ustawiono się do pamiątkowej fotografii.
- Obeszłam wiele budynków z okresu międzywojennego i jestem niemal pewna co do miejsca, w którym zdjęcie zostało wykonane - mówi.
Opowiada tak:
- W Chodzieży w okolicach Dworca doszło do najważniejszej bitwy, pomyślałam więc, że to właśnie przy tym regionie powstańcy przy okazji jakiegoś spotkania zrobili sobie pamiątkową fotografię. Ponieważ wówczas ulica Dworcowa miała inny przebieg i obecna Składowa wchodziła w jej ciąg, obejrzałam sobie budynki tam stojące - opowiada pani Dorota. W efekcie swoich badań, jest niemal pewna, że znalazła odpowiedź: chodzi o obecną siedzibę Powiatowego Inspektora Sanitarnego.
W książce ,,Historia zabudowy Chodzieży” Roman Kabat napisał, że budynek został wybudowany w 1905 roku przez dr Gausa Wittinga, a wykupiony przez powiat chodzieski, w 1918 roku został przekazany służbie zdrowia. W 1927 roku był w nim ośrodek zdrowia i siedziba PCK, w 1930 roku został rozbudowany.
Jak mówi Dorota Marciniak, budynek znacznie się zmienił, ale jej zdaniem są ślady, które wskazują właśnie na to, że tego obiektu szukała.
- Są to podobne elementy zdobienia na ramach okiennych, jest charakterystyczny gzyms nad piwnicą i okno piwniczne w podobnym miejscu - mówi.
Pani Dorota poprosiła uczniów Zespołu Szkół, aby zapozowali jej i ustawili się przed budynkiem. Wykonała zdjęcie i widzi sporo podobnych elementów.
Ma także prośbę do mieszkańców Chodzieży. Jeśli ktoś posiada w swoich zbiorach zdjęcie budynku przy obecnej ulicy Składowej z lat 20, to prosiłaby o jego kopię. Tylko bowiem zdjęcie z tamtego okresu sprawiłoby, że można byłoby być całkowicie pewnym co do miejsca wykonania zdjęcia.
Tak więc jeśli ktoś dysponuje wiedzą na ten temat proszony jest o kontakt z redakcją. tel. 502499703, e-mail [email protected].