103. rocznicy wybuchu Powstania Wielkopolskiego. Niezwykła historia powstańca Cylkowskiego

Sprawą niezwykłego nagrobka zainteresowała się Dorota Marciniak, kiedyś działaczka Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego, dzisiaj Towarzystwa Miłośników Ziemi Chodzieskiej.

Rodzice St. Cylkowskiego, Jan i Marianna z domu Burzyńska, w poszukiwaniu pracy często zmieniali miejsce zamieszkania. W 1896 roku mieszkali w Kotarkach (obecnie Gościejewko) i tam urodził się Stanisław. Potem w Nininie - tam urodził się brat Stanisława, Władysław i siostra Marta Kochelak. W sumie państwo Cylkowscy mieli siedmioro dzieci. Następnie rodzina Cylkowskich mieszkała w Ludomach, Podaninie, Oleśnicy i Jabłonówce.

Stanisław Cylkowski podobnie jak jego ojciec był robotnikiem. A gdy trzeba było walczyć o wolną Wielkopolske, przyłączył się do powstania. Przed drugą wojną światową należał do Związku Powstańców. Ożenił się z Anną Sturmann i mieszkał w Chodzieży przy ul. Świętokrzyskiej. Jego żona zmarła w 1942 roku i pochowana została w Chodzieży.
Stanisław Cylkowski ciężko pracował. Imał się różnych zajęć, a przy kopaniu, albo pogłębianiu stawów w Oleśnicy przeziębił się bardzo mocno i ta choroba jakoś rozwinęła się w gruźlicę.

Jednym z najważniejszych wydarzeń w życiu Stanisława Cylkowskiego była jego praca dla rzeźbiarza. Otóż, przez parę miesięcy, po dwie godziny dziennie, pozował on Sylwestrowi Mańczakowi do słynnego pomnika powstańca, który został ustawiony w Ujściu - 150 metrów od granicy z Niemcami. Sylwester Mańczak prowadził bowiem przez wiele lat swoją, prywatną "cichą wojnę z Niemcami". Pomnik ujski w 1939 roku został zburzony, ale w wolnej Polsce został odbudowany i wówczas wzorowano się na oryginalnym wizerunku powstańca z okresu międzywojennego.

Kiedy Cylkowski umarł, to Sylwester Mańczak wykonał oryginalny nagrobek, który został ustawiony na jego mogile. Jest wykonany z cementu, a na nim wyrzeźbiona czapka powstańcza. Napisy wyglądają, jakby ktoś je odręcznie wykonał...

W październiku 2014 roku - kilka dni przed Wszystkimi Świętymi - za sprawą koła Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego pomnik został odrestaurowany.