Chodzież. Zobacz, kto mieszka w budce na drzewie. Zawiesili je członkowie TMZCh

- Pierwsze budki rozwieszone zostały przez młodzież z TMZCh w roku 2015 w projekcie „Tajemna Chodzież”. Zdobyte doświadczenia pokazały, że tego typu działania są potrzebne. Tak też uznała i sama młodzież – przekazał nam Dariusz Sałata, prezes TMZCh. - W roku 2019, dwie wówczas nastolatki: Martyna Maćkowiak i Karolina Ławniczak napisały projekt „Ptasie osiedle”, który zdobył dofinansowanie w ramach Programu „Równać Szanse” Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności, administrowanego przez Polską Fundację Dzieci i Młodzieży. Autorki, które koordynowały projekt, założyły, że młodzi ludzie nie tylko rozwieszą budki, ale również samodzielnie je wykonają. Z pomocą przyszedł Warsztat Terapii Zajęciowej z Chodzieży, który użyczył swoją stolarnię. WTZ wspomaga działania TMZCh na rzecz ochrony ptaków od roku 2016, jego podopieczni zajmowali się czyszczeniem, konserwacją i naprawą powieszonych budek lęgowych. Sami także je budowali.

Już 130 budek

W roku 2020 odbyła się druga edycja „Ptasiego osiedla”, którym ponownie kierowały Martyna
i Karolina. W październiku 2020 roku nad jeziorem została zamontowana 101 budka. Tym samym wykonano założony wcześniej plan. Za zdobycie środków, wsparcia oraz wykonanie i rozwieszenie budek odpowiadał zespół kilkunastu młodych ludzi w wieku od 13 do 19 lat. Warto dodać, że w sumie TMZCh rozwiesił już ponad 130 budek, bo ze swych domów cieszą się skrzydlaci mieszkańcy także w innych lokalizacjach, nie tylko nad jeziorem.
W roku 2021 odbędzie się trzecia edycja „Ptasiego osiedla”. I tym razem zaangażowano młodzież. Za organizację działań wzięły się dwie nastolatki: Patrycja Doręgowska i Zofia Kulesza. Obie dziewczyny pracują w projektach „Ptasiego osiedla” od samego początku. Zbudowane zostaną kolejne budki i utworzona następna trasa. Powstaną również platformy na gniazda dla wybranych gatunków ptaków. W tym celu młodzież zbiera także stare kosze wiklinowe (szczegóły na profilu Towarzystwa Miłośników Ziemi Chodzieskiej na fb).

Od samego początku, „Ptasie osiedle” wspierają Nadleśnictwo Podanin, Urząd Miejski w Chodzieży oraz Warsztat Terapii Zajęciowej w Chodzieży. Pomocą służą także chodzieskie wodociągi, firma Styromap i Starostwo Powiatowe w Chodzieży. O konieczności i sposobach ochrony przyrody i ptaków członkowie TMZCh, w tym w szczególności młodzież, opowiadali podczas dwóch edycji Chodzieskiego Pikniku Naukowego oraz Pikniku Krajoznawczo-Turystycznego. TMZCh organizowało również prelekcje na ten temat, podczas których o ptakach, prezentując swoje zdjęcia, opowiadał Dariusz Sałata, inicjator ornitologicznych działań Towarzystwa.

Ile ważą skrzydlaci mieszkańcy?

Towarzystwo Miłośników Ziemi Chodzieskiej nawiązało współpracę z ornitologiem Jerzym Dąbrowskim z Rogoźna. Służy on także młodzieży swoją wiedzą i doradztwem. J. Dąbrowski ma również uprawnienia do obrączkowania ptaków (jest jednym z najbardziej doświadczonych „obrączkarzy” w Polsce, działa od roku 1979). Na co dzień pracuje w Muzeum Regionalnym w Rogoźnie, gdzie opiekuje się działem przyrodniczym. Działa w ramach Zespołu Obrączkarskiego „Rogoźno”. Jerzy Dąbrowski, wspólnie z Bronisławą Peplińską, od kilku lat wykonują przeglądy naszych budek lęgowych (kilka razy w roku w okresie lęgowym i zimowym), obrączkując ptaki. Często w tych działaniach bierze udział młodzież, dla której są to żywe lekcje przyrody.

- Każdy ptak jest ważony i mierzony, określana jest jego płeć (w przypadku osobników dorosłych) i wiek. Każdy ptak otrzymuje obrączkę. Wszystkie dane są zapisywane wraz z lokalizacją i zgłaszane do odpowiedniego rejestru. Ptakom nie dzieje się żadna krzywda i po pomiarach bezpiecznie wracają do gniazd – zapewnia Dariusz Sałata. - Dzięki tym działaniom można ustalić liczebność i jej zmiany na danej powierzchni określonego gatunku, migracje ptaków, ich preferencje dotyczące siedlisk czy zagrożenia. Wbrew pozorom nadal nasza wiedza nawet o pospolitych gatunkach jest niepełna. Tego typu działania pozwalają te luki uzupełniać. Do tej pory w budkach nad jeziorem Chodzieskim stwierdzono lęgi 5 gatunków ptaków: wróbli, mazurków, bogatek (największych naszych sikor), modraszek (dla odmiany najmniejszych sikor w Polsce) i szpaków. Zimą obok 4 pierwszych gatunków w budkach stwierdzono również nocujące kowaliki i strzyżyki.

Mają dużo jedzenia

W ubiegłych latach notowano bardzo wysoki odsetek zasiedlenia budek. Wskazuje to z jednej strony na duże zapotrzebowanie ptaków na miejsca lęgowe (wokół nas ubywa starych drzew z dziuplami), a z drugiej na zasobny w pokarm obszar.

- Budki budowane są według projektu prof. Jana Sokołowskiego, wybitnego polskiego ornitologa, który opracował proste i tanie „sztuczne dziuple”. W zależności od tego, dla jakiego gatunku są przeznaczone, różnią się wielkością oraz średnicą otworu wlotowego. Budki są otwierane. To ważne, bo po sezonie lęgowym wymagają wyczyszczenia i usunięcia starego gniazda. Ważna jest również przednia ścianka w której znajduje się otwór, która jest podwójna. To wydłuża „tunel” wlotowy i zapobiega wyciąganiu przez drapieżniki z gniazda jaj i piskląt. Żadna z budek nie ma patyczka pod otworem. To częsty błąd, który sprzyja właśnie drapieżnikom i sprowadza na pisklęta niebezpieczeństwo. W ramach współpracy TMZCh z ornitologami prowadzone są także akcje obrączkowania mew i rybitw na naszych zbiornikach wodnych czy monitoring lęgów bocianów – przekazał nam Dariusz Sałata.