80 rocznica zamordowania policjantów chodzieskich. Uroczystość w Zespole Szkół im. Cegielskiego

Podczas spotkania przedstawiono historię policji w latach 1918-39; pierwsze dni wojny, proces policjantów. Głos zabrał Piotr Gruszka - Komendant Powiatowy Policji w Chodzieży, Mirosława Kutnik - Przewodnicząca Rady Miejskiej w Chodzieży, Magdalena Woźniczka – dyrektor Zespołu Szkół im. Hipolita Cegielskiego w Chodzieży, Roman Grewling – wiceprezes oddziału wielkopolskiego Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego.
W spotkaniu uczestniczył także Adrian Urbański – członek zarządu powiatu chodzieskiego, rodziny pomordowanych policjantów, zaproszeni goście oraz uczniowie szkoły Hipolita.

Następnie uczestnicy uroczystości przeszli pod tablicę, upamiętniającą pomordowanych policjantów, przy zbiegu ulic Kościuszki i Marcinkowskiego.

Ważne miejsce

- Zapewne, przechodząc wielokrotnie obok tego miejsca, większość osób nie zwróciła uwagi na tablicę znajdującą się na budynku. A jest to miejsce szczególne. W tym bowiem gmachu mieściła się Komenda Powiatowa Policji Państwowej w okresie międzywojennym. W budynku tym, najpierw pełnili służbę, a potem byli przetrzymywani jako aresztanci - chodziescy policjanci, którzy konwojowali zatrzymanych Niemców i wyrokiem Niemieckiego Sądu Specjalnego w Poznaniu zostali skazani na karę śmierci - przypomina Marek Fifer z Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego. - Ich jedyną winą było to, że w momencie napaści Niemiec na Polskę wykonali rozkaz przetransportowania zatrzymanych Niemców i ich sympatyków z powiatów przygranicznych: chodzieskiego, czarnkowskiego i obornickiego, na trasie Gniezno - Bereza Kartuska.

Niemiecki wyrok

Wśród konwojentów byli zarówno zawodowi policjanci, jak i osoby zmobilizowane na wypadek wojny, które otrzymały przydział do policji w Chodzieży. I rozkaz swój wypełnili jak potrafili najlepiej. Ostrzeliwani przez lotnictwo niemieckie, oddziały wermachtu, pokonując codziennie około 40 kilometrów, podążali do wyznaczonego celu, chroniąc konwojowanych przed gniewem ludności cywilnej za popełnione przez Niemców zbrodnie – chociażby takie jak ostrzeliwanie z samolotów ludzi uciekających przed wojną. Konwój internowanych, ze względu na działania wojenne i dotarcie Niemców pod Warszawę, został rozwiązany w Morach niedaleko Warszawy.

Policjanci, wypełniając powierzone im obowiązki, zapłacili cenę najwyższą. Zostali oskarżeni o śmierć 26 Niemców, którzy w rzeczywistości zginęli z powodu działań niemieckiego lotnictwa i wojska. Część Niemców złożyła skargi na policjantów. Posądzono ich o przestępstwa wobec konwojowanych osób. Na początku stycznia 1940 roku, aresztowano 28 policjantów i, po przeprowadzonym śledztwie, wytoczono proces przed hitlerowskim sądem specjalnym w Poznaniu. Niemiecki Sąd Specjalny, 4 września 1941 roku, skazał 18 policjantów na karę śmierci przez zgilotynowanie, w więzieniu przy ul. Młyńskiej w Poznaniu. Proces trwał jeden dzień, skazani nie mieli prawa do odwołania się od wyroku.

Po ogłoszeniu wyroku, policjantów, w białych koszulach z zawieszonymi na piersiach blaszanymi tablicami z numerami skazańców, przywieziono do Chodzieży. Obwożeni byli w wozach drabiniastych, po mieście i po innych okolicznych miejscowościach. Karę śmierci wykonano 17 i 18 września 1941 roku. Ciał nie wydano rodzinom.

Nowa tablica

- Tablica upamiętniająca poległych policjantów została odsłonięta 18 września 1993 roku. Dziś dołączył do niej ważny „załącznik”: wykaz, zawierający nazwiska pomordowanych policjantów. O imienne upamiętnienie poległych, zabiegały przez ostatnie lata rodziny pomordowanych, wraz z Towarzystwem Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/1919. Tablica przypomina ważne wydarzenie historyczne. Nazwiska zaś identyfikują nas z tym miejscem i nadają charakteru lokalnego, bliskiemu naszemu sercu. Do nazwisk 18 zgilotynowanych policjantów, dołączyliśmy jeszcze nazwisko ich kolegi z chodzieskiej komendy, Stefana Kado, którego w tym samym procesie zwolniono. Ale w 1943 roku został on przez Niemców ponownie aresztowany, trafił do obozu Mirov i tam zginął - przekazał nam Marek Fifer.

Odsłonięcia tablicy dokonał Włodzimierz Grabski wraz z Piotrem Gruszką. Po złożeniu wiązanek, goście udali się do Zespołu Szkół im. H. Cegielskiego na krótkie spotkanie.

Przypomnijmy nazwiska zamordowanych policjantów:

1/ Józef Baziak – starszy posterunkowy.
2/ Stanisław Błotny – starszy przodownik.
3/ Leon Grabowski – starszy posterunkowy.
4/ Stanisław Grabski – starszy posterunkowy.
5/ Stanisław Jaśkowiak – posterunkowy.
6/ Feliks Kaźmierczak – starszy przodownik.
7/ Stanisław Kaźmierczak – starszy posterunkowy.
8/ Mikołaj Małecki – posterunkowy.
9/ Ewald Otton Mazurek – posterunkowy.
10/ Kazimierz Niewiarowski – nadkomisarz.
11/ Władysław Pływaczyk – posterunkowy.
12/ Maksymilian Roguszka – posterunkowy.
13/ Jan Ruciński – posterunkowy.
14/ Franciszek Srebrny – posterunkowy.
15/ Karol Stachowiak – starszy przodownik.
16/ Marcin Stanisław Szafrański – przodownik.
17/ Piotr Twaróg – posterunkowy.
18/ Franciszek Uciński – posterunkowy.
19/ Stefan Kado – posterunkowy.