Powstanie Wielkopolskie w Chodzieży: Kim był niemiecki lotnik zestrzelony nad Chodzieżą?

Opublikowany dwa tygodnie temu w „Chodzieżaninie” artykuł o niemieckim lotniku, którego samolot został zestrzelony w Chodzieży przez powstańców wielkopolskich, wzbudził wśród naszych czytelników duże zainteresowanie. W jednym z komentarzy, jakie pojawiły się na naszym portalu chodziez.naszemiasto.pl, padła sugestia, że zestrzelonego samolotu nie pilotował por. Näther, a inny as myśliwski Niemiec z okresu I wojny światowej - Ulrich Neckel. Miał on na swoim koncie aż 30 potwierdzonych zwycięstw w walkach powietrznych. Został za nie odznaczony najwyższym odznaczeniem wojskowym Cesarstwa - Pour le Mérite („Za zasługę”).

Order Pour le Mérite został ustanowiony w 1740 r., ale szczególnie znany stał się w czasie I wojny światowej, gdy zaczęto nadawać go asom myśliwskim. Pierwszymi odznaczonymi nim lotnikami byli Max Immelmann i Oswald Boelcke. Od imienia tego pier-wszego wziął się zresztą „przydomek”, jakim nieformalnie określano order - czyli „Niebieski Max”. Łącznie odznaczenie otrzymało ponad 130 osób.

Asy myśliwskie cieszyły się w Cesarstwie Niemieckim dużym uznaniem społecznym. Wybitnym pilotom chętnie przyznawano najwyższe odznaczenia wojenne: takie jak wspomniany już order Pour le Mérite czy Order Hohenzollernów. Ulrich Neckel posiadał również to drugie odznaczenie, ale czy rzeczywiście to on mógł być pilotem, zestrzelonym w Chodzieży? Strona frontflieger.de, gromadząca informacje o członkach niemieckiej eskadry lotniczej z okresu I wojny światowej, jako datę jego śmierci podaje 11 maja 1928 roku, a jako miejsce śmierci - Włochy.

Adres strony podsunął Dorocie Marciniak, autorce publikacji o chodzieskich powstańcach, Mikołaj Pietraszak-Dmowski. To właśnie w książce Doroty Marciniak „Gloria victoribus” przedrukowane zostały wspomnienia powstańców Czesława Mrugalskiego i Eryka Matewsa, którzy opisują, w jakich okolicznościach w dniu 8 stycznia 1919 roku doszło do zestrzelenia jednego z dwóch niemieckich samolotów, krążących nad chodzieskim rynkiem.

Na stronie frontflieger.de Mikołaj Pietraszak-Dmowski znalazł również informacje o pilocie Maxie Näther. Widnieje tam wyraźna informacja, że zginął on 8 stycznia 1919 r. w Chodzieży. Wbrew temu, co podaje Eryk Matews, jego grób nie znajduje się jednak w Pile, a na Dolnym Śląsku - skąd pochodził.

Jak piszą autorzy strony frotnflieger.de, Max Näther zgłosił się do służby wojskowej na ochotnika już jako 15-latek. Tuż przed swoimi 17-tymi urodzinami został przeniesiony do rezerwy, ale później powrócił do służby i wstąpił do lotnictwa. Uzyskał łącznie 26 potwierdzonych zwycięstw powietrznych. Otrzymał Order Hohenzollernów i był nominowany do Pour le Mérite.

W książce „Gloria victoribus” możemy znaleźć informację o jeszcze jednym zdarzeniu, które miało miejsce na naszym terenie w czasie powstania i było związane z lotnictwem. Powstańców, gromadzących się w Budzyniu przed bitwą o Chodzież, zaatakowały dwa samoloty.

- Nad Budzyniem ukazały się dwa latawce i siekły niemiłosiernie z kulomiotów (...). I poległ w Budzyniu pierwszy powstaniec (Michał Rajewicz - przyp. Dorota Marciniak) od niemieckiej kuli z samolotu, przy lipie obok ratusza - wspomina powstaniec Stanisław Nowicki.

***