Jezioro Lednickie: sensacyjne odkrycia podwodnych archeologów!

Trzon zespołu badawczego tworzą pracownicy, doktoranci, studenci i absolwenci UMK. Całość prac nadzorują dr hab. Andrzej Pydyn i dr Krzysztof Radka z Zakładu Archeologii Podwodnej Instytutu Archeologii UMK.
Tegoroczne badania objęły obszar nie tylko znanych już przepraw mostowych, ale realizowane były również w innych częściach akwenu. W trakcie badań wykonano setki godzin nurkowań, sprawdzono około 15 km linii brzegowej jeziora, realizując tzw. prospekcje podwodne. Jednocześnie zastosowano nowoczesne metody nieinwazyjne – sonar wielowiązkowy, profiler osadów dennych oraz magnetometr. Innowacje te były możliwe dzięki współpracy z dr. Benedyktem Hacem z Instytutu Morskiego w Gdańsku. Zespół nurków sprawdził ponad 250 anomalii widocznych podczas badań nieinwazyjnych.

W toku prac natrafiono na liczne zabytki, zlokalizowano też kilkanaście potencjalnych podwodnych stanowisk archeologicznych, w tym niektóre zmieniające w sposób znaczący dotychczasową interpretację procesów osadniczych, do jakich dochodziło w rejonie jeziora Lednica. Odkryciem najbardziej ekscytującym okazała się trzecia przeprawa mostowa prowadząca z wyspy Ledniczki na zachodni brzeg jeziora. Informacja o pozostałościach drewna wydobywanego z tego obszaru znana była z lokalnych przekazów ustnych. Nie potwierdzały tego jednak prace podejmowane w tym rejonie od ponad czterech dekad. Tegoroczne badania pozwoliły odkryć nie tylko pozostałości elementów konstrukcyjnych, ale również cenne zabytki. Badania dendrochronologiczne przeprowadzone przez prof. dr. hab. Tomasza Ważnego z UMK pozwoliły ustalić, że drzewo wykorzystane do budowy tego mostu zostało ścięte parę lat po roku 1293.

Tegoroczny projekt wkroczył właśnie w bardzo ważną fazę – sprawdzane są wyniki badań sejsmicznych z wykorzystaniem profilera osadów dennych oraz realizowane są skanowania magnetometryczne. Wyniki tych prac mogą się przyczynić do następnych interesujących odkryć.

Wyspa Ostrów Lednicki to jedno z najciekawszych stanowisk archeologicznych w Polsce. Znajdują się tutaj pozostałości jednego z najważniejszych grodów wczesnopiastowskich wraz z spektakularnym palatium. Jednak nie tylko wyspa, ale także wody jeziora Lednica są bardzo tajemnicze. To tutaj archeolodzy podwodni znaleźli dwa mosty prowadzące na wyspę, kilka dłubanek oraz największą w Polsce kolekcję militariów wczesnośredniowiecznych.

Jednak do tej pory badania archeologiczne przede wszystkim skupione były na rozpoznaniu przebiegu mostów. Projekt Kolebka Piastów – archeologiczne prospekcje podwodne w rejonie jeziora Lednickiego, dofinansowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, ma na celu dokładne rozpoznanie jeziora w celu znalezienia jak największej liczby stanowisk archeologicznych. Efekty tych badań przeszły oczekiwania nawet najbardziej wymagających badaczy. Projekt realizowany jest dzięki współpracy Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich, oddział w Warszawie oraz Zakładu Archeologii Podwodnej z Instytutu Archeologii na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Nadzoruje go dr hab. Andrzej Pydyn, kierownik Zakładu Archeologii Podwodnej na UMK we współpracy z dr Krzysztofem Radką oraz studentami i doktorantami z UMK.

Pierwszym etapem projektu były tzw. prospekcje podwodne. Naukowcy przeanalizowali mapy jeziora i wszystkie dane archiwalne. W ten sposób wybrali obszary o największym prawdopodobieństwie wystąpienia stanowisk podwodnych. Następnie przy pomocy zespołu archeologów podwodnych miejsca te zostały przeszukane. Dzięki tym działaniom znaleziono kilkanaście nowych stanowisk archeologicznych. Niektóre znaleziska zaskakiwały naukowców, na przykład karabin Mauser znaleziony na dnie jeziora. Oprócz tego natrafiono na kilka podków średniowiecznych oraz całe bardzo dobrze zachowane naczynia. Jednak najwięcej emocji budziły wydobywane z wody średniowieczne topory.

Następny etap to badania hydroakustyczne. Dzięki specjalistom z Instytutu Morskiego wykonano bardzo dokładny skan jeziora, używając sondy wielowiązkowej. Umożliwiło to zobaczenie obiektów wystających z dna. Po wybraniu punktów do sprawdzenia – a było ich prawie 200 – archeolodzy przystąpili do pracy. W trakcie tych działań dokonano nieoczekiwanego znaleziska. Pomiędzy wyspą Ledniczką a brzegiem jeziora znaleziono kolejny most. Wśród miejscowych rybaków i rzeźbiarzy krążyły historie o palach przy wyspie Ledniczce, jednak od kilkudziesięciu lat nikt nie był w stanie zlokalizować tego mostu. Archeolodzy podwodni zadokumentowali wystające relikty mostu. Z analiz wynika, że jest to trzeci średniowieczny most na jeziorze Lednica. Datowania dendrochronologiczne wykonane przez prof. dr. hab. Tomasza Ważnego z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu wskazują, że przeprawa ta powstała z drzew ściętych kilka lat po roku 1293.

To jednak nie koniec. Projekt potrwa do późnej jesieni. W tej chwili analizowane są dane z profilera osadów dennych, a także wykonywany jest skan magnetometrem protonowym. Być może dzięki tym urządzeniom zlokalizowane zostaną kolejne ciekawe znaleziska.

Od środy czekają nas pochmurne dni z przelotnymi opadami deszczu. Miejscami zagrzmi

Źrodło: tvn meteo